دررفتگی لگن نوزادان یا دیسپلازی تکاملی یکی از شایع ترین ناهنجاری مادرزادی است که در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع منجر به اختلالات شدید حرکتی در دوران کودکی و بزرگسالی میشود ورشد حرکتی نوزاد را مختل میکند. این عارضه طیف وسیعی از اختلالات را شامل میشود؛ از ناپایداری خفیف گرفته تا در رفتگی شدید. آمارها نشان میدهد که از هر ۱۰۰۰ تولد ۱-۳ نوزاد دچار این عارضه هستند؛اما خبر خوب این است که در صورت تشخیص و درمان زودهنگام (مثل کاردرمانی و جراحی) این عارضه به احتمال ۹۵% ربر طرف میشود.
با این حال درمان و توانبخشی دررفتگی مفصل ران ممکن است آسان نباشد. اما در کلینیک های توانبخشی تخصصی با کادر مجرب، مثل کلینیک تخصصی توانبخشی آمان با طراحی یک برنامه درمانی دقیق و پیگیری مستمر قابل انجام است.
در این مقاله هدایت با هدایت کاردرمانگر هومن ثاقبی که سالهاست بر اهمیت پیشگیری و درمان و ارتقای سلامت کودکان تأکید دارد، به بررسی علل، روشهای تشخیصی، درمانهای نوین، و نقش مرکز تخصصی توانبخشی آمان در مدیریت و درمان این بیماری میپردازیم. هدف ما نه تنها افزایش آگاهی عمومی، بلکه ارائه راهکارهایی است که خانوادهها برای حل مشکل دررفتگی مادرزادی لگن فرزندشان از آنها استفاده کنند.
بخش۱: دررفتگی مادرزادی لگن چیست؟
DDH یا دررفتگی مادرزادی لگن نوزاد (developmental dysplasia of the hip) زمانی رخ میدهد که سر استخوان ران به درستی با حفره استخوان لگن جفت و جور نباشد؛ در نتیجه بیثباتی و دررفتگی مفصل لگن اتفاق میافتد. این ناهنجاری ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:
- عوامل ژنتیکی(ارثی): سابقه خانوادگی خطر دررفتگی مادرزادی لگن را تا ۱۲ برابر افزایش میدهد.
- فضای محدود رحم: در بارداریهای دوقلو یا موقعیتهای غیرطبیعی جنین.
- هورمونها : ترشح هورمون ریلکسین در مادر که باعث شلی رباطها میشود.
- عوامل محیطی و مراقبت نادرست روشهای نادرست قنداق کردن نوزادان که پاها را در حالت کشیده نگه میدارد.
علایم هشداردهنده:
والدین باید به این علائم توجه کنند:
- متقارن نبودن چینهای پوستی رانها.
- محدودیت در باز کردن پاها هنگام تعویض پوشک.
- کوتاهتر به نظر رسیدن یک پا.
- صدای کلیک (Snapping Hip) هنگام حرکت مفصل.
بخش۲: تشخیص زودهنگام: کلید پیشگیری از جراحی های پیچیده
تشخیص این عارضه باید توسط پزشک صورت بگیرد.
غربالگری نوزادان
- معاینه فیزیکی : آزمون اورتولانی و بارلو توسط متخصص اطفال در بدو تولد.
- سونوگرافی مفصل ران: طبق دستورالعمل آکادمی پزشکی اطفال آمریکا، برای نوزادان پرخطر (نوزادان دختر، نخستزایمانها، یا سابقه خانوادگی) در ۶ هفتگی توصیه میشود.
- تصویربرداری اشعه ایکس: پس از ۴ ماهگی، زمانی که استخوانها به اندازه کافی سخت شدهاند.
با این حال، والدین و مراقبین میتوانند با آگاهی علایم شایع دررفتگی لگن در نوزادان و کودکان به تشخیص زودهنگام این عارضه کمک کنند. این علایم عبارتند از:
- بالا یا پایین بودن یک پا نسبت به پای مقابل
- چین و چروک و خشکی غیر عادی پوست ران و باسن
- حرکت کمتر در یک پا
اگر کودک به مرحله راه رافتن رسیده باشد، این علائم در او قابل مشاهده است:
- طول پاهای کودک با هم تفاوت دارد.
- ممکن است کودک به سختی حرکت کند و در هنگام راه رفتن لنگ بزند.
- ممکن است کودک پاهایش را دایما در حالت بخصوصی نگه دارد.
با این وجود ممکن است کودکی دچار دررفتگی مادرزادی لگن باشد، اما هیچ علامتی نشان ندهد.
بخش ۳: درمانهای نوین: از پاولیک هارنس تا جراحیهای کم تهاجمی و کاردرمانی
درمان با استفاده از آتل
- پاولیک هارنس (Pavlik Harness): یک بریس (آتل) نرم است که پاها را در حالت خمیده و باز نگه میدارد. موفقیت این روش در نوزادان زیر ۶ ماه به ۹۰% میرسد.
- استفاده از کمربندهای اصلاحی: مانند کمربند توبینگر (Tübingen Splint).
جراحی در موارد پیشرفته
- جااندازی بسته (Closed Reduction): تحت بیهوشی عمومی و استفاده از گچ اسپایکا.
- جراحی باز (Open Reduction): برای کودکان بالای ۱۸ ماه که درمانهای اولیه پاسخ ندادهاند.
نقش کاردرمانی:
کاردرمانی در مدیریت و درمان دررفتگی مادرزادی لگن نقش مکمل و حیاتی ایفا میکند، به ویژه در بهبود عملکرد حرکتی، تقویت عضلات لگن و ران، و افزایش دامنه حرکتی مفصل پس از درمانهای اصلی مانند استفاده از بریس یا جراحی. متخصصان کاردرمانی با طراحی تمرینات اختصاصی و استفاده از تکنیک های تحریک حسی-حرکتی، به نوزادان و کودکان کمک میکنند تا الگوهای حرکتی صحیح را یاد بگیرند. کادرمانی باعث پیشگیری و درمان عوارض ثانویه مانند سفتی مفاصل یا ضعف میشود. همچنین، کاردرمانگران با آموزش خانوادهها در مورد روشهای صحیح حمل نوزاد، وضعیت دهی مناسب، و فعالیتهای روزمره، نقش مهمی در درمان و تسهیل روند بهبودی و ارتقای کیفیت زندگی کودک ایفا میکنند. این مداخلات به ویژه در مواردی که درمان با تأخیر آغاز شده یا کودک نیاز به بازتوانی طولانی مدت دارد، اهمیت دوچندان می یابد.
نقش مراقبین در پیشگیری و پیگیری درمان:
- اجتناب از قنداقکردن سفت و کشیده.
- استفاده از آغوشیهای ارگونومیک که پاهای نوزاد را در حالت M شکل نگه میدارند.
- شرکت مستمر و مداوم در جلسات کاردرمانی برای توانبخشی و درمان
کلینیک توانبخشی کودکان مرکز تهران
کلینیک توانبخشی آمان یوسف آباد با بهره‌گیری از متخصصان مجرب کاردرمانی و روشهای بهروز، خدمات تخصصی توانبخشی را به کودکان دچار دررفتگی مادرزادی لگن و مراقبینشان ارائه میدهد. در این مرکز، برنامه‌های کاردرمانی به‌صورت فردمحور و متناسب با نیاز هر کودک طراحی می‌شوند و شامل تمرینات تقویتی، بهبود دامنه حرکتی، تحریکات حسی-حرکتی و آموزش خانواده برای تسهیل روند بهبودی است. تیم کاردرمانی کلینیک آمان با استفاده از روشهای نوین و همکاری نزدیک با ارتوپدهای کودکان، به بازتوانی هرچه بهتر و پیشگیری از عوارض بلندمدت کمک میکنند، تا کودکان بتوانند به حداکثر استقلال حرکتی و کیفیت زندگی دست یابند.
سخن پایانی: آینده‌ای روشن با اقدام به موقع و همراهی تخصصی
دررفتگی مادرزادی لگن نوزادان، هرچند چالشی جدی در مسیر رشد کودک است، اما با تشخیص زودهنگام، درمان مناسب و پیگیری تخصصی کاملاً قابل مدیریت است. کلینیک توانبخشی آمان یوسف آباد با هدایت دکتر هومن ثاقبی، همراه شماست تا این مسیر را با کم‌ترین چالش و بیشترین موفقیت طی کنید.
به یاد داشته باشید: هر روز طلایی است و تأخیر در درمان می‌تواند پیچیدگی‌های درمانی را افزایش دهد. ما در کنار شما هستیم تا با دانش، تجهیزات و حمایت همه‌جانبه، سلامت و شادابی فرزند دلبندتان را تضمین کنیم.
همین امروز با ما تماس بگیرید و اولین گام را برای آینده‌ای بهتر بردارید.
شماره تماس: ۰۲۱۸۸۱۰۱۸۴۵
🌐 آدرس: یوسف آباد، خیابان فتحی شقاقی، بین چهلستون و اسدآبادی، جنب داروخانه سبز، ساختمان امام علی، پلاک ۵۲، طبقه ۳ واحد ۱۰
“سلامتی کوچک‌ترین‌هایمان، بزرگ‌ترین تعهد ماست.”
تعیین وقت آنلاین
با توجه به مشغله شما همکاران ما جهت پیگیری درمان شما از ابتدا تا پایان درمان همراه شما خواهند بود. لذا کافیست اطلاعات خود را در فرم ذیل تکمیل نمایید تا ما با شما تماس بگیریم.