کلینیک توانبخشی آمان

نوروفیدبک و نقشه مغزی

نوروفیدبک روشی درمانی است که در آن با استفاده یک دستگاه وضعیت فعالیت الکتریکی مغز دریافت می‌شود و اطلاعاتی به ما می‌دهد که ما می‌توانیم با استفاده از آن بر نوع فعالیت مغز تاثیر بگذاریم و آن را تغییر دهیم. در این مقاله بیشتر با نوروفیدبک آشنا میشویم.

همانطور که می‌دانیم الگوی فعالیت مغز در وضعیت‌های ذهنی مختلف متفاوت است. مثلا وقتی آرامش داریم، یا تمرکز می‌کنیم یا برعکس، مضطرب هستیم یا مثلا حواسمان پرت است مغز ما شرایط متفاوتی دارد و فعالیت الکتریکی آن در هر حالت با حالت دیگر فرق می‌کند؛ در نتیجه امواج خاصی از خود نشان می‌هد.

الگوی امواج مغزی را می‌توان از طریق دستگاه دریافت کرد (مثل نوار مغز). اختلالات اعصاب و روان هم الگوی عصبی خاصی دارد و امواج الکتریکی خاصی در هر اختلال عصبی دیده می‌شود. این روش از طریق دریافت این امواج و ارائه آن بصورت صدا و تصویر به ما کمک می‌کند آنها را بفهمیم و با تغییر فعالیت مغزمان آنها را تغییر دهیم. مثلا می‌‌توانیم بعضی از امواج را زیاد کنیم بعضی‌ها را کم کنیم. بنابراین می‌توانیم بر در وضعیت کارکرد مغز مسلط شویم و آن را بهبود ببخشیم.

نوروفیدبک و نقشه مغزی یوسف آباد

آشنایی با نوروفیدبک

این روش به ما فعالیت عصبی مغزمان را نشان می‌دهد. روش آموزش برپایه نوعی یادگیری است که به آن ((تقویت)) گفته می‌شود. دراین نوع یادگیری، یک بازخورد (صوتی یا تصویری) سریع به ما داده می‌شود که این بازخورد می‌تواند به ما کمک کند که فعالیت مغز را بیشتر یا کمتر کنیم.

به طور خلاصه، این روش نوعی تمرین خودتنظیمی است که عموماً از طریق نوار مغز (EEG) برای شرطی‌سازی استفاده می‌کند. روش‌های مختلفی برای ارائه بازخورد فعالیت‌های عصبی وجود دارد. رایج ترین آن استفاده از نوار مغز (EEG) است. در این روش فعالیت الکتریکی مغز توسط الکترودهایی که روی پوست سر قرار می‌گیرند ثبت می شود.

این جدا از اینکه یک رویکرد درمانی است، به طور فزاینده‌ای برای افراد سالم نیز مورد استفاده قرار می گیرد و هدف آن بهبود مهارت‌های تنظیم شناختی با توجه به اهداف و نیازهای فرد است. یعنی از این روش نه فقط برای درمان اختلالات مغز و اعصاب بلکه برای تقویت مغز نیز استفاده می‌شود.

از این روش می‌توان برای درمان بسیاری از اختلالات استفاده کرد. از جمله، بیش فعالی و نقص توجه، اتیسم، اختلالات یادگیر، فلج مغزی، صرع و تشنج، آسیب مغزی، مشکلات خواب مثل بی‌خوابی، اضطراب، افسردگی، وسواس، استرس پس از سانحه، زوال عقل مثل آلزایمر، ام‌اس، سکته مغزی، اختلالات رفتاری، تاخیر رشد روانی‌حرکتی و….

ارتباط با کاردرمانی

ما معمولا در کنار مداخلات درمانی دیگر مثل کاردرمانی، گفتار‌درمانی، رواندرمانی، حرکت درمانی و… از این روش استفاده می‌کنیم. از این طریق تاثیر برنامه‌های درمانی بیشتر می‌شود.
درمان شامل جلسات منظم ۳۰ یا ۶۰ دقیقه‌ای است. برخی از افراد به جلسات کمتری نیاز دارند، در حالی که برخی دیگر به جلسات بیشتری نیاز دارند.
در جلسه درمانی، فرد روی یک صندلی می‌نشیند، الکترودهایی را به پوست سر آنها وصل می‌شود. گویی فرد یک کلاه توری مانند بر روی سر گذاشته است. الکترودها هنگام فعالیت فرد، الگوهای الکتریکی مغز را به یک کامپیوتر منتقل می‌کنند. سپس آن کامپیوتر الگوها را به شکل تصاویر روی صفحه کامپیوتر نشان می‌دهد یا به صورت صوتی از طریق بلند‌گو پخش می‌کند. درمانگر امواج مغز را بر روی صفحه نمایش نظارت می‌کند.
سپس برنامه کامپیوتری از طریق نشانه‌های دیداری و شنیداری، فعالیت امواج مغزی فرد را به سمت الگوهای مطلوب‌تر و کنترل‌ شده هدایت می‌کند. زمانی که الگوهای امواج مغزی تغییر می‌کند، فوراً برنامه کامپیوتر یک بازخورد به ما می‌دهد. به این طریق الگوی فعالیت مغز به سمت بهبودی حرکت می‌کند.

نوروفیدبک به بیان دیگر ...

بیماران می‌توانند امواج مغز خود را که در مقابل آنها به تصویر کشیده شده است ببینند. سپس کم کم یاد می‌گیرند که فعالیت عصبی مغز خود را برای تولید الگوی مطلوب تغییر دهند، و الگو‌های نامطلوب را از بین ببرند. بین جلسات، افراد درمانجو ممکن است متوجه تغییراتی در خلق و خو، یا الگوهای خواب یا وضعیت ذهنی خود بشوند.
توجه داشته باشید که نوروفیدبک در مطب یا کلینیک‌های درمانی انجام می‌شود. فرد در طول جلسه کاملا هوشیار است، هیچ آرامبخش یا دارویی در کار نیست و می‌تواند پس از جلسه درمانی به روال روزانه خود بازگردد. لازم به ذکر است که مداخلات درمانی به صورت همچنین این روش حتما باید توسط یک درمانگر با تجربه و آموزش دیده صورت بگیرد چون با امواج مغز سر وکار دارد و اگر درمانگر ناشی باشد ممکن است آسیب به مغز وارد کند.
خوشبختانه در کلینیک تخصصی توانبخشی آمان این امکان برای مراجعین عزیز فراهم شده که در کنار مداخلات درمانی معمول، از درمان این روش که توسط درمانگر خبره و باتجربه صورت بهره‌مند شوند و با خیال آسوده در در جلسات درمانی شرکت کنند.

نقشه مغزی چیست؟

همانطور که می‌دانیم مغز ما امواج الکتریکی مختلفی دارد که می‌شود آنها را اندازه‌گیری کرد و از اندازه دامنه، فرکانس و دیگر ویژگی‌های آن با خبر شد. مغز انسان دارای پنج موج اصلی است که عبارتند از: آلفا، تتا، دلتا، بتا و بتای بالا. هرکدام از این موج‌ها در شرایط خاصی غالب می‌شوند. مغز ما هنگام هر فعالت خاص (مثلا، خواب و استراحت، فعالیت ذهنی، یادگیری و…) الگوی امواج مغزی خاصی از خود نشان می‌دهد. زمانی که این الگو‌ها در مقایسه با افراد عادی متفاوت باشند ممکن است نشان دهنده وجود یک اختلال در قسمتی از مغز باشد. تشخیص اختلالات عصبی از طریق نوار مغزی و به خصوص نقشه مغزی قابل انجام است.

اگر بخواهیم به طور ساده بیان کنیم نقشه مغزی (qEEG) نوعی نوار مغزی پیشرفته است. در نوار مغزی الگوی فعالیت الکتریکی مغز بصورت امواجی بر روی کاغذ نشان می‌دهد ولی نقشه مغزی الگوی امواج مغزی را که از طریق الکترود‌های متصل به پوست سر بدست می‌آورد طی یک فرایند تجزیه‌ و تحلیل پیشرفته به صورت یک نقشه تصویری رنگی نمایش می‌دهد.

انواع مختلف نقشه برداری مغز

نقشه برداری مغزی انواع مختلفی دارد که بسته به شرایط موجود ممکن است بکار گرفته شود. این انواع عبارتند از:

  • نقشه برداری معمولی: در این نوع نقشه برداری که حدود ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد، فرد درمانجو در اتاق معاینه به صورت آرام و بی‌سرو‌صدا نشسته و الکترود‌های مربوط به دستگاه نقشه برداری به سر شما وصل می‌شود. پس از مدت مشخص نقشه برداری انجام شده و وضعیت فعالیت الکتریکی مغز فرد مشخص می‌شود.
  • نقشه برداری هنگام یک فعالیت خاص: در این روش الگوی فعالیت شبانه روزی مغز ثبت می‌شود. به این صورت که الکترودها روی سر فرد مورد نظر گذاشته می‌شود و یک دستگاه قابل حمل به وی داده شده و سپس پس از مدت زمان مشخص شده اطلاعات ضبط شده تجزیه و تحلیل می‌شود و نقشه صادر می‌شود.
  • نقشه برداری هنگام خواب: گاهی نقشه برداری در شرایط معمولی اطلاعات لازم را در اختیار درمانگر قرار نمی‌دهد.در این شرایط ممکن است فرایند نقشه برداری هنگام خواب انجام شود. در این حالت به فرد درمانجو گفته می‌شود شب قبل نخوابند تا در اتاق آزمایش خوابشان ببرد و نقشه از مغزشان گرفته شود.

خدمات گفتاردرمانی یوسف آباد | کادر تخصصی و تحصیل کرده

آیا نقشه برداری مغزی qEEG خطر یا عوارض دارد؟

نقشه مغزی یوسف آباد (1)

نقشه برداری مغز کاملا بی‌خطر، بدون درد و عارضه و فرایندی بسیار راحت است. ممکن است به خاطر اتصال الکترود‌ها روی پوست سر، موها کمی به هم بریزد یا هنگام اجرای نقشه برداری کمی احساس گزگز یا سوزش در انگشتان یا لب‌ها داشته باشید که امری عادی است و جای نگرانی نیست.

فرایند نقشه مغز

فرایند نقشه بردای مغز سه مرحله دارد که عبارتند از:
مرحله اول، دریافت امواج مغز: در این مرحله امواج مغزی توسط الکترود‌هایی که روی پوست سر قرار می‌گیرد دریافت می‌شود.
مرحله دوم، حذف امواج اضافی: در این مرحله امواجی که مربوط به فعالیت مغز نیستند حذف می‌شوند.
مرحله سوم، تفسیر داده‌ها: در این مرحله داده‌هایی که از طریق گیرنده‌ها دریافت شده است مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و سپس تفسیر می‌شود.

مثلا امواج به دست آمده با حالت عادی مورد مقایسه قرار می‌گیرد و در صورت وجود اشکال یا اختلال مشخص می‌گردد. در نهایت نقشه فعالیت مغزی به صورت تصویر رنگی نمایش داده می‌شود. به طور کلی رنگ سبز نشان دهنده فعالیت عادی، رنگ آبی نشان‌دهنده فعالیت کمتر از حد عادی و امواج نارنجی و قرمز فعالیت بالاتر از حد عادی است. البته نتیجه گیری و تفسیر نقشه مغزی کار راحتی نیست و حتما باید توسط درمانگر خبره صورت بپزیرد.

خدمات توانبخشی یوسف آباد | کادر تخصصی و تحصیل کرده

کاربرد نقشه مغز در درمان بیماری‌ها و اختلالات مغز

نقشه مغزی یوسف آباد (3)

نقشه مغزی در مقایسه با روش‌های دیگر تصویربرداری از مغز اطلاعات بیشتری از نحوه کارکرد قسمت‌های مختلف مغز در اختیار ما می‌گذارد. از اطلاعاتی که از نقشه مغز بدست می‌آید می‌توان برای تشخیص و هدف‌گذاری نیز طراحی برنامه درمانی استفاده کرد. در طراحی درمان می‌توان مداخلاتی را لحاظ کرد که باعث تغییر الگوی فعالیت مغز و در نتیجه رسیدن به شرایط مطلوب می‌شود. به طور کلی از نقشه برداری می‌توان برای اهداف زیر استفاده کرد.

  • پیش‌بینی و ارزیابی تاثیر دارو بر سیستم عصبی و پاسخ بیمار به دارو
  • با خبر شدن از آسیب‌های مغزی مثل ضربه، اختلال در خون رسانی، تشنج و…
  • بررسی تغییر الگوی فعالیت مغز
  • بررسی نتیجه برنامه‌های درمانی از جمله دارو درمانی و توانبخشی

تشخیص زود هنگام مشکلات اعصاب و روان مثل: بیش‌فعالی، اختلالات یادگیری، اختلالات اضطرابی( وسواس، فوبیا، اضطراب عمومی، استرس پس از سانحه و…)، اختلالات خلقی (افسردگی، دوقطبی و…)، اختلالات خواب، اختلال در توجه و تمرکز، آلزایمر، زوال عقل، سو مصرف مواد و…

نقشه مغزی را چگونه تهیه می‌کنند؟

فرآیند نقشه‌برداری از مغز بسیار ساده است به مراقبت خاصی نیاز ندارد با این حال لازم است نکات زیر رعایت شود. برای اندازه‌گیری دقیق و قابل اعتماد لازم است است مراحل آمادگی زیر را قبل از نقشه برداری رعایت کنید:

  • قبل از جلسه در منزل سر خود را بشویید. هنگام انجام آزمایش مطمئن شوید که موها خشک است.
  • از حالت‌دهنده‌های مو مثل واکس، ژل و…. استفاده نکنید.
  • کرم و محصولات آرایشی بر روی پیشانی خود نمالید.
  • حداقل ۸ ساعت قبل از انجام آزمایش الکل یا مواد مخدر مصرف نکنید.
  • ۳ تا ۴ ساعت قبل نوشیدنی‌های حاوی محرک مثل قهوه و نوشابه انرژی‌زا ننوشید.
  • اگر دارو مصرف می‌کنید، آنها را طبق روال عادی مصرف نمایید.

نحوه انجام نقشه‌برداری مغزی

قبل از شروع آزمایش، پوست سرتان تمیز می‌شود و سنسورهای کوچکی به نام الکترود، که مانند یک کلاه روی سر قرار می‌گیرند به پوست سرتان متصل می‌شود. این سنسورها توسط سیم به دستگاه مخصوص نقشه‌برداری متصل می‌شوند.  ممکن است بسته به نوع و هدف آزمایش زمان اجرای آن متفاوت است. هنگام نقشه‌برداری ممکن است از شما خواسته شود چشمانان را باز و بسته کنید یا یک مسئله ساده ریاضی را حل کنید.

پس از تمام شدن آزمایش، کلاه حاوی سنسورها از سر برداشته می‌شود و پوست سرتان تمیز می‌گردد. ممکن است موهایتان به خاطر موادی که گذاشته می‌شود کمی چسبناک شده باشند که به راحتی با شست‌وشو برطرف می‌شود. به دلیل بی‌خطر بودن نقشه‌برداری مغز، بعد از آزمایش نیاز به مراقبت خاصی نیست و می‌توانید به‌راحتی به روال عادی زندگی روزمره‌تان برگردید. از آنجا که تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات در این آزمایش توسط دستگاه انجام می‌شود نتیجه آزمایش پس از مدت کوتاهی بدست می‌آید و درمانگر با بررسی آن به همراه معاینه و مصاحبه بالینی می‌تواند تفسیر دقیقی از مشکل شما ارائه دهد.

نقشه‌برداری مغز در افراد مبتلا به بیش فعالی و اختلال اوتیسم

همانطور ک می‌دانیم افراد دارای اختلال بیش‌فعالی و اتیسم دارای مشکلات رفتاری و عملکردی بسیاری هستند که دلیل این مشکلات وجود اختلال در کارکرد قسمت‌های مختلف مغزشان است. خصوصا افرادی که دارای اتیسم هستند بی‌نظمی و هرج و مرج زیادی در اعمال شبکه‌های عصبی مغزشان وجود دارد و ارتباطات موثر کمی بین قسمت‌های مختلف مغزشان وجود دارد. نقشه مغزی مشکلاتی که افراد مبتلا به بیش فعالی و اتیسم در مغزشان دارند را به خوبی مشخص کند و هر گونه عدم تعادلی را نشان دهد. از اطلاعات با ارزشی که توسط نقشه مغز بدست می‌آید در درمان این اختلالات بسیار کاربردی و راهگشا است..

آمان به روایت تصویر

با توجه به اهمیت محرمانگی هویت مراجعین محترم چهره ی مراجعین در تصاویر مشخص نمی باشد.

با آمان سلامت باشید

تعیین وقت آنلاین

با توجه به مشغله شما همکاران ما جهت پیگیری درمان شما از ابتدا تا پایان درمان همراه شما خواهند بود. لذا کافیست اطلاعات خود را در فرم ذیل تکمیل نمایید تا ما با شما تماس بگیریم.

    آمان همیشه در کنار شماست

    Email : info@amanrehab.com

    یوسف آباد، خیابان فتحی شقاقی، بین چهل ستون و اسدآبادی، پلاک ۵۲، طبقه ۳، واحد ۱۰

    آمان همیشه در کنار شماست

    Email : info@amanrehab.com

    نشانی : یوسف آباد، خیابان فتحی شقاقی، بین چهل ستون و اسدآبادی، پلاک ۵۲، طبقه ۳، واحد ۱۰

    اسکرول به بالا